การศึกษาการใช้ที่ดินจังหวัดสุราษฎร์ธานีและจังหวัดกระบี่ สามารถทำให้เข้าใจถึงแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันได้ โดยในปัจจุบันเทคโนโลยีการรับรู้ระยะไกล (Remote Sensing) สามารถช่วยให้การสำรวจพื้นที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นกว่าการสำรวจภาคสนามซึ่งเป็นวิธีดั้งเดิม โดยสามารถสำรวจได้ครอบคลุมพื้นที่บริเวณกว้าง มีข้อมูลย้อนหลัง ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่ายในการทำงานเมื่อเทียบกับการสำรวจภาคสนาม

โครงการวิจัยนี้จึงได้ทำการสำรวจการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินและสิ่งปกคลุมดินของพื้นที่ โดยใช้ข้อมูลภายถ่ายจากดาวเทียมในการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน และประเมินแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินและสิ่งปกคลุมดินของจังหวัดสุราษฎร์ธานี และจังหวัดกระบี่ จากการตรวจสอบความถูกต้องของผลลัพธ์ มีความแม่นยำเฉลี่ย 85.2 %

ข้อมูลและเครื่องมือที่ใช้

  • ภาพถ่ายจากดาวเทียม LANDSAT 8
  • ข้อมูลขอบเขตการปกครองระดับจังหวัด จังหวัดสุราษฎร์ธานีและจังหวัดกระบี่
  • ข้อมูลการใช้ที่ดินออนไลน์ของกรมพัฒนาที่ดิน
  • โปรแกรม ArcGIS 10.7.1
  • โปรแกรม eCognition
  • โปรแกรม QGIS Desktop

ขั้นตอนการศึกษา

ในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินและสิ่งปกคลุมดิน มีขั้นตอนการศึกษาที่สำคัญดังต่อไปนี้

  • การเก็บรวมรวบข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียม Landsat ถูกดาวน์โหลดผ่าน Google cloud storage
  • การลบเมฆออกจากภาพดาวเทียม (cloud masking) โดยใช้เครื่องมือ Cloud Masking ในโปรแกรม Q-GIS 3.16
  • การปรับแก้เชิงรังสีของข้อมูลภาพถ่ายจากดาวเทียม เนื่องจากปริมาณเมฆปกคลุมหนาแน่นจะทำให้ได้ค่าการสะท้อนที่ไม่ได้มาจากพื้นผิวโลกโดยตรงจึงต้องทำการแก้ปัญหา
  • ภาพถ่ายจากดาวเทียมที่ทำการดาวน์โหลดมาจะถูกแยกออกเป็นแต่ละแบนด์ จึงทำการรวมทุกแบนด์ของภาพถ่ายจากดาวเทียม
  • การจำแนกประเภทข้อมูลโดยใช้ภาพถ่ายจากดาวเทียมสามารถทำได้โดยง่ายผ่านโปรแกรม สำหรับประมวลผลข้อมูลจากดาวเทียม ในงานวิจัยนี้ได้ใช้โปรแกรม eCognition ด้วยวิธีการจำแนกเชิงวัตถุ (Object-based Image Analysis: OBIA) ซึ่งจะต้องทำการแบ่งแยกวัตถุในภาพและกำหนดกลุ่มตัวอย่างเองลงบนภาพถ่ายจากดาวเทียมเพื่อนำไปใช้เป็นข้อมูลตัวอย่าง (training data) จากนั้นทำการจำแนกข้อมูลวัตถุ สำหรับคอมพิวเตอร์ในการทำนายประเภทของการใช้ที่ดินและสิ่งปกคลุมดิน
  • การตรวจสอบความถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้ทราบถึงความแม่นยำและความถูกต้องการจำแนกข้อมูลก่อนที่จะนำข้อมูลไปวิเคราะห์
  • แผนที่การใช้ที่ดินและสิ่งปกคลุมดิน

กราฟแสดงขนาดพื้นที่และการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน ปี 2556-2563

ตารางแสดงพื้นที่การใช้ประโยชน์ที่ดินและสิ่งปกคลุมดิน ปี 2556-2563 (หน่วย : ตารางกิโลเมตร)
2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563
พื้นที่เปิดโล่ง 2,461 3,063 1,749 2,579 1,968 2,367 2,464 2,824
พื้นที่ป่าไม้ 5,296 5,017 5,017 5,017 5,017 5,017 5,089 5,089
พื้นที่เกษตรกรรมอื่นๆ 704 381 398 485 339 191 289 192
พื้นที่ปาล์มน้ำมัน 3,860 3,904 4,472 4,440 4,510 4,855 5,684 5,425
พื้นที่ยางพารา 5,020 4,988 5,576 4,788 5,264 4,450 3,660 3,752
พื้นที่เมือง 176 189 191 198 200 202 203 204
พื้นที่แหล่งน้ำ 570 543 682 578 788 1,003 697 599
รวม (ตร.กม.) 18,086 18,086 18,086 18,086 18,086 18,086 18,086 18,086